Kościół pw. św. Mikołaja wraz ze szpitalem został wzniesiony poza murami miejskimi między rokiem 1370 a 1380 z fundacji Władysława Opolczyka, księcia opolskiego i wieluńskiego, w którego posiadaniu jako lenno znalazła się ziemia wieluńska. Tenże książę sprowadził do Wielunia w 1388 r. paulinów i przekazał im obydwa obiekty oraz uposażył w dziesięcinę z miodu ze wsi Sokolniki. Wkrótce szpital przeniesiono pozostawiając zakonnikom zabudowania wraz z kościołem. Fundację klasztoru odnowił Władysław Jagiełło darowując jednocześnie wieś Dzietrzniki i dziesięciny ze zboża ze wsi z okolic Działoszyna: Trębaczewa, Niwisk i Szczytów.
Kościół i drewniany klasztor spłonęły 28. czerwca 1631 r. w czasie wielkiego pożaru miasta. Kościół odbudowano w stylu barokowym zachowując jednocześnie dużo elementów gotyckich, ponadto zbudowano nowy, murowany klasztor zachowany do dnia dzisiejszego.
W czasie potopu szwedzkiego w 1656 r. klasztor zrabowano, zginęło dwóch zakonników - Hieronim Wojasza i Marceli Tomicki. Jako, że w klasztorze przebywało niewielu braci (1777 i 1793 r. - 6, 1817 - 5) decyzją rządu Królestwa Polskiego zespół klasztorny przekazano w 1819 r. bernardynkom (przeniesionym z budynku zajmowanego obecnie przez Muzeum Ziemi Wieluńskiej, p. Zabytki > Wieluń > Muzeum), a paulinów przeniesiono do klasztoru jasnogórskiego. Zakonnice wspierały powstańców 1863 r. przygotowując, materiały opatrunkowe i prowadząc zbiórki na ich rzecz. Kościół ponownie przebudowano w 1893 r. W ramach represji po powstaniu styczniowym sprowadzono tu siostry zakonne z innych klasztorów tego zgromadzenia zamykając jednocześnie nowicjat, pozostawiając tutejszy dom zakonny do wygaszenia. W 1881 r. było tu 10 zakonnic, w 1889 - 12, w 1892 - 6, w 1900-1902 - 10; w roku 1903 władze postanowiły ostatecznie zlikwidować klasztor przekazując kościół parafii wieluńskiej, umieścić w klasztorze szkołę, a ogród przyklasztorny włączając do parku miejskiego. Jednakże na skutek złagodzenia polityki carskiej po rewolucji 1905 r. i ukazie tolerancyjnym plany te pozostały niezrealizowane. Jednocześnie reaktywowano klasztory bernardynek w innych miastach i tak połowa z 14 przebywających w Wieluniu w 1910 r. zakonnic przeniosła się do Łowicza. Dzięki ponownemu otwarciu nowicjatu liczba sióstr zaczęła rosnąć; w 1934 r. było ich 18.
W latach II wojny światowej klasztor zajęli Niemcy, w 1945 r. powróciły bernardynki. W 1982 r. mieszkały tu 23 zakonnice.

Kościół murowany, orientowany, w dużym stopniu zachował gotycki charakter. Jest on jednonawowy, z niższym i węższym prezbiterium zamkniętym wielobocznie. Nawa zbudowana na planie zbliżonym do kwadratu. Do nawy przylega od północy barokowa kruchta dobudowana po 1631 r., od południa piętrowa zakrystia z XIV w., a od zachodu chór wsparty na dwóch kolumnach. Dachy dwuspadowe, przykrywający prezbiterium jest niższy, nad nawą barokowa sygnaturka z XVII w. z podwójnym cebulastym hełmem; nad zakrystią dach pulpitowy. Prezbiterium oszkarpowane, sklepienie nawy dźwigają filary przyścienne, tworząc z każdej strony po trzy wnęki. Sklepienie nawy stanowi spłaszczona kopuła z lunetami nad wnękami międzyfilarowymi, w prezbiterium sklepienie kolebkowe z lunetami, w zakrystii krzyżowe. Tęcza ostrołukowa w środkowej wnęce międzyfilarowej w ścianie wschodniej nawy. Od zachodu szczyt świątyni barokowy, z wolutami.
Zwraca uwagę m.in. kamieniarska oprawa trzech laskowanych portali. Pierwszy z nich, wejściowy, z końca XV w. prowadzi z kruchty do nawy. Górna jego część jest przesłonięta dachem kruchty, widoczny jest częściowo geometryczny tympanon, a pod nim łuk dwuramienny, w którym nadproże wsparte jest na rzeźbionych głowach. Pozostałe dwa, późnogotyckie, o wykroju spłaszczonego oślego grzbietu, pochodzą z pocz. XVI w.

Wewnątrz na szczególną uwagę zasługuje cenny zespół barokowych i rokokowych ołtarzy z XVIII w. W barokowym ołtarzu głównym znajdują się rzeźby świętych biskupów z 1. poł. XVIII w. i równie stary obraz św. Mikołaja. W prezbiterium umieszczono ponadto dwa rokokowe ołtarze boczne (ok. poł. XVIII w.) z płaskorzeźbą św. Anny Samotrzeć i obrazem św. Franciszka z Asyżu (w. XIX). W nawie znajdują się cztery barokowe ołtarze z 2. ćw. XVIII w. z rzeźbami świętych: prawy z 1746 r. z obrazem św. Antoniego Padewskiego w sukienkach srebrnych z XVIII w., św. Pawła Pustelnika z XVIII w., św. Jana od Krzyża z XVIII w., Natki Boskiej z Dzieciątkiem w sukienkach z XVIII w. Wystrój wnętrza uzupełnia barokowe ambona z połowy XVII w. i stalle oraz obrazy i rzeźby świętych. Obrazy przedstawiają: Matkę Boską z Dzieciątkiem na złotym tle (przeł. XVI i XVII w.), św. Piotra z Alkantry (1. poł. XVIII w.), Matkę Boską Bolesną (przeł. XVIII i XIX w.), Matkę Boską z Dzieciątkiem (przeł. XVIII i XIX w.), św. Wawrzyńca (XVIII w.), św. Elżbietę (1850 r.), Ukrzyżowanie (1. poł. XIX w.), św. Józefa (XIX w.) oraz wojewodziny sieradzkie Annę ze Sroczyńskich Koniecpolską i Aleksandrę z Koniecpolskich Denhoff z 1632 r. Wśród rzeźb wymienić należy cztery duże rokokowe postacie świętych paulinów z 2. poł. XVIII w. i barokowe figury św. Katarzyny Sieneńskiej i św. Jana od Krzyża z XVIII w.
Chór muzyczny ze ścianą parapetową wspartą na dwóch kolumnach osłonięty jest przeźroczem z 2. ćw. XVIII w. ozdobiony figurami świętych i aniołów oraz polichromię z XVIII w. przedstawiającą Matkę Boską Bolesną i Chrystusa przy słupie.
Na wyposażeniu kościoła znajdują się dwa XVIII-wieczne relikwiarze, srebrna kadzielnica i szaty liturgiczne z 2. poł. XVII w.

Do kościoła od zachodu przylega barokowy murowany klasztor z XVII w. Zbudowany został na planie prostokąta, piętrowy, z obszernym poddaszem pod dachem łamanym polskim. Wnętrze na układ trzytraktowy, z wyższym korytarzem pośrodku, całość na jednej osi z kościołem. Pomieszczenia i korytarze posiadają sklepienia krzyżowe.


Barokowa sygnaturka kościoła św. Mikołaja.
 Fot. Marcel Jakubowski.


Kościół św. Mikołaja - widok od ul. Częstochowskiej.
 Fot. Marcel Jakubowski.

Projekt „Wspieraj lokalnie” powstał dzięki współpracy Instytutu Wsparcia Organizacji Pozarządowych z PITax.pl Łatwe podatki.

fundusze

link do kamery on-line z placu legionów

cmentarz

logotyp 05 1

logotyp 05 1

65plus ok

karta rodzinom 3+

karta dużej rodziny